مقالات دانشجویان
مقالات آشنایی با دفاع مقدس
بخش سوم
مقاله ای در خصوص
اعجاز مهندسی در دفاع مقدس
از اقای بهمن فلاح
جهت مشاهده ی این اثر به ادامه ی مطلب مراجعه نمایید.
(بمرور سایر مقالات درج خواهد شد)
سپاس
zamaan
abbaSI
چکیده:
دفاع مقدس 8 ساله ملت ایران در برابر جنگ تحمیلی بعثیون به نیابت از کشور های
مستکبر غربی و شرقی ، سبب بروزجلوه های ایثار و مقاومت ملتی تازه رهیده از زیر
نظام استبدادی وابسته گردیده و علیرغم تمام مصائبی که داشت شکوفایی وخلق حماسه های
بی بدیل و ابداعات بی نظیر گشت و بدین جهت حقیقتا جنگ برای ما نعمت بود . یکی
ازحوزه های این جنگ بخش مهندسی دفاع مقدس بود که در ابتدا با نفراتی محدود ، ماشین
آلات اندک و تجربه مختصر آغاز شد و لی به سرعت رشد کرده و سبب خلق ابتکارات عظیم و
با شکوهی گردید که از نظر نوع ، اندازه وموقعیت اجرای آن در طول جنگهای دنیا بی
نظیر بوده و برگهای زرینی از دفاع مقدس 8 ساله بشمار می رود. در این مجمل به سیر
تاریخی و حوزه های ماموریت مهندسی و انواع اقدامات مهندسی در دوران دفاع مقدس و
مراحل اجرای اقدامات مهندسی در عملیات های نظامی پرداخته می شود.
مقدمه
مهندسی در نیرو های مسلح تا قبل از انقلاب بعنوان امری فرعی در جنگ
محسوب می شد . لکن مهندسی دردوران دفاع مقدس تغییر بنیادی یافت و این تغییر یک
فرآیند تکاملی داشت . در مراحل ابتدایی ، شامل اقدامات اولیه سنگر سازی احداث
خاکریز دفاعی بود و علیرغم فقدان تجربه جنگی ، محدودیت ماشین آلات و تجهیزات و
سازمان مناسب ، درسیر روند تکاملی خود ، اقدامات بسیار عظیمی را بعهده گرفت و
بالنده شد ، چنانکه در عملیات بزرگ فتح المبین ، مهندسی مانند لشگر های رزمی پیاده
و زرهی ، نقش مهم و تعیین کننده ای یافت و حتی در برخی مواقع ، عملیات مهندسی
کمبود لشکر های عملیاتی را جبران می کرد . و در برخی مواقع نیز ، مهندسی ، با
بکارگیری یک سری اقدامات مهندسی بعنوان عملیات فریب علیه دشمن بکار گرفته شده که
هیچگاه چنین سابقه ای و جود نداشته است.
- ماموریت مهندسی در
دفاع مقدس
نقش مهندسی در دفاع مقدس ، متناسب با سیر تاریخی تهاجم
دشمن به میهن اسلامی مان شکل می گیرد متناسب با نیاز های مقاطع زمانی مختلف ، در
شش حوزه کلان ماموریت مهندسی ایفای نقش می نماید:
1- مهندسی سدی در برابر دشمن – در مرحله اولیه تهاجم غافلگیر کننده دشمن در
شروع جنگ تحمیلی یعنی از 31/6/59 تا 2 الی 3 ماه بعد ، مهندسی به کمک نیرو های
مدافع سرزمین آمده و با برخی از اقدامات مهندسی مانع پیشروی دشمن میگردد. عملیات
انتقال آب به دشت خوزستان توسط طرح سد سید شریف ، کانال شهید چمران و کانال غدیر و
... ، با ایجاد موانع آبی بر سر راه دشمن ، سبب زمینگیر شدن زرهی دشمن گردید .
بگونه ای که هرگونه تحرک از دشمن صلب شده و دشمن مجبور به توقف می شود .
2- مهندسی ، سازنده استحکامات کمر بند دفاعی – پس از توقف پیشروی دشمن ،
رزمندگان مهندسی ، علیرغم محدودیت ماشین آلات مهندسی ، با عملیات اجرای خاکریز
تعجیلی ، کانال ، دژ ، راههای دسترسی ، سنگر و مواضع دفاعی نیرو های خودی را ایجاد
می نمایند . همچنین مقر های عقبه یگانهای رزم ، اردوگاهها ، مقر فوریتهای پزشکی و
بنه های پشتیبانی ، طراحی واحداث می گردد و مواضع نیرو های رزمنده مدافع کشور را
استحکام می بخشد.
3- پشتیبانی مهندسی ، در باز پس گیری مناطق اشغالی – پس از عزل بنی صدر و رفع
موانع ایجاد شده از سوی وی ، رزمندگان دلیر اسلام در یک سلسله عملیات بی نظیر ،
موفق به باز پس گیری مناطق اشغال شده از دست دشمن تا دندان مسلح می شوند .در این
عملیاتهای بزرگ ،توانمندی مهندسی یک رکن اساسی بود به گونه ای که می بایستی بستر
ارتباط زمینی جهت ایجاد پشتیبانی از پیشروی رزمندگان تامین گردد . و این مهم با
طراحی و احداث پلهای سریع النصب ، راه سازی ، عملیات فریب دشمن ، اجرای تونل کمیل
در زیر رودخانه اروند و ... صورت گرفته است.و بدینگونه مهندسی
، با اقدامات خود ، در باز پس گیری مناطق اشغالی نقش مهمی را ایفا می نماید..
4- پشتیبانی مهندسی ، در مرحله تنبیه متجاوز – گام بعدی جنگ ، تنبیه متجاوز
در فراسوی مرزها و ایجاد حریم ایمنی جهت کشور بود . ورزمندگان مهندسی با قوه
ابتکار و خلاقیت بی نظیر خود ، صحنه های بی بدیلی در طول جنگهای دنیا خلق کردند ،
ساخت و نصب پل شناور خیبر به طول 14 کیلومتر بر روی دریاچه هور درعملیات خیبر و
بعد از آن احداث جاده خاکی بر روی دریاچه هور برای اتصال به جزائر مجنون و همچنین
ساخت و نصب پل شناور و متحرک و نیز پل عظیم لوله ای والفجر 8 بر روی بستر رودخانه
خروشان اروند رود بود.همچنین جهت کاهش فاصله زمانی درمان مجروحین از خط مقدم تا
اطاق عمل ، بیمارستان های امن و مستحکم و مجهز صحرایی مانند بیمارستان فاطمه
الزهرا ، علی ابن ابیطالب و ... بصورت قطعات بتنی و یا فلزی پیش ساخته طراحی و احداث
گردیده که در هیچ یک از جنگهای دنیا سابقه نداشته است .
5- مقابله با خرابی های دشمن – دشمن متجاوز در طول 8 سال جنگ تحمیلی توسط
بمباران و موشکباران ، نسبت به تخریب زیر ساختهای کشور، از جمله پلهای مهم راه آهن
، نیرو گاه ، پالایشگاه ، فرودگاه ، بنادر و ... مبادرت کرد ، که مهندسین کشور با
اقدامات خود در مرحله نخست تلاش در جهت مهار خسارات وارده برآمده وسپس نسبت به باز
سازی محدود بخشهای مهم آن جهت تداوم تولید و خدمات ضروری مورد نیاز در شرایط حاد
بحرانی کشور بر آمدند.
6- مهندسی در خدمت ایمنی شهروندان – شهرهای مختلف کشور نیز از خوی ددمنشی متجاوزان و کشور های تجهیز کننده وی نبوده و حملات هوایی و موشکی اهدایی غرب و شرق به صدام ، سبب خسارات مادی و معنوی و تلفات جانی شهروندان بی دفاع گردید . و مهندسین کشور در جهت تامین امنیت جانی و روانی مردم نسبت به آماده ساز ی فضا های امن استقرار مردم و نیز ایجاد پناهگاههای عمومی و اختصاصی اقدامات لازم را بعمل آوردند .
-مراحل اجرای اقدامات مهندسی در عملیات های نظامی علیه دشمن :
مهندسی رزمی ، توسط یگانهای مستقل و مهندسی یگانهای رزمی و نیز جهاد سازندگی
جهت موفقیت هر عملیات نظامی علیه دشمن اقدامات و پشتیبانی های لازم را در هر
عملیات با شکوه رزمندگان اسلام، در سه مرحله زمانی ارائه می نمودند:
1- بستر سازی مهندسی در پیش از عملیات یا مهندسی آماده سازی – در این مرحله
، مهندسی با آماده سازی و پشتیبانی مهندسی ، بستر اجرای عملیات نظامی را با
اقدامات احداث و ترمیم جاده های مورد نیاز ، ساخت سکو های توپخانه و ادوات
اردوگاهها و مقر های عقبه و یگانهای رزمی ، درمانگاه صحرایی و همچنین آمادگی جهت پشتیبانی
مهندسی در حین عملیات شامل آمادگی نصب پل بر روی رودخانه و یا عبور از کانال و
موانع مصنوعی ایجاد شده توسط دشمن را مهیا می سازد.
2- اقدامات مهندسی در حین عملیات یا مهندسی رزمی- به محض شروع عملیات و پیشروی رزمندگان علیه اشغالگران بعثی ، مهندسی رزمی یگانها وارد عمل شده و در زیر آتش شدید توپخانه و ادوات دشمن نسبت به احداث معابر جدید ، ایجاد خاکریز و احداث مواضع و سنگر های جدید دفاعی در خطوط مقدم جدید اقدام می نماید .
3- اقدامات مهندسی پس از عملیات یا مهندسی پشتیبانی رزم – پس از اتمام عملیات پیشروی رزمندگان اسلام ، رزمندگان مهندسی نسبت به تثبیت و تحکیم خطوط و مواضع دفاعی جدید و راههای دسترسی و احداث سنگر ها و استحکامات مورد نیاز رزمندگان و ایجاد موانع جدید در مقابل دشمن اقدام می نمایند.
- انواع اقدامات
مهندسی در دوران دفاع مقدس :
بطور کلی مجموعه اقدامات مهندسی در دوره دفاع مقدس را به سه دسته میتوان تقسیم
بندی نمود و بعبارت دیگر
مهندسی در خدمت جنگ و یا جنگ مهندسی در جنگ تحمیلی به سه دسته تقسیم میشود:
1- جنگ مهندسی رزمندگان در برابر سلاحهای دشمن – دشمن تا دندان مسلح به سلاحهای شرق و غرب انواع آتشهای توپخانه و بمباران را بر روی نیرو های رزمنده دیوانه وار سراریز می نمود . لذا مهمترین ماموریت مهندسی ایجاد سنگر و موانع امن با هدف کاهش تاثیر سلاحهای آتش باری بوده است .
2- جنگ مهندسی با مهندسی دشمن – مهندسی دشمن با انواع ماشین آلات مهندسی کشور های غربی به سرعت و با حجم زیاد نسبت به موانع سد کننده در برابر رزمندگان اسلام اقدام می نمود ، مهندسی با قوه ابتکار و با اتکاء به مدد الهی نسبت به خلق ابداعات و اقداماتی گسترده در عبور از کانالهای دشمن نائل آمد .
3- جنگ مهندسی با موانع طبیعی – کوه ، رودخانه ، زمین سست ، باتلاق ، دریاچه ، نیزار و. ... از جمله موانع طبیعی بودند که رزمندگان اسلام جهت رسیدن به اهداف عالیه خود نیاز به عبور از آن داشتند و مهندسی بایستی در جنگ با طبیعت سخت و در شرایط حاد جنگ و با امکانات محدود خود ، معابر عبور رزمندگان را فراهم می ساختندوجزء اتکاء به ایمان الهی و پشتکار مهندسی رزمی علاوه بر رکورد شکنی ایجاد راهسازی در شرایط صعب العبور ، سبب ایجاد خلق صحنه های بی بدیل احداث پلهای بزرگ نظامی دنیا گردیدند . که بعنوان مثال میتوان به احداث 18 کیلومتر جاده ظرف 24 ساعت در عملیات والفجر 2 درمنطقه حاج عمران در ارتفاعات 3000 متری در زیر آتش توپخانه و تیر مستقیم دشمن اشاره نمود.
-نهادهای مهندسی دفاع
مقدس
نیاز های دفاع مقدس به اقدامت مهندسی در خط مقدم و عقبه در جبهه های غرب و جنوب ،
که عمدتا توسط نیرو های بسیجی و دانشجویان داوطلب و نیز نیرو های سپاه و
جهاد سازندگی تامین میشد ، توسط نهاد ها و یگانهای زیر صورت می پذبرفت:
1- جهاد سازندگی : این نهاد انقلابی که با شعار همه با هم در جهاد سازندگی و به فرمان امام در ابتدای انقلاب تشکیل شده بود ، حضور فعالی در صحنه های مختلف پشتیبانی جنگ ، بخصوص عملیات راهسازی و احداث خاکریز داشت و شهدای زیادی نیز تقدیم انقلاب نمودند وبحق سنگر سازان بی سنگر بحق نام گرفته بودند .
2- مهندسی قرار گاه – به جهت هدایت بهتر صحنه های جنگ در جبهه های جنوب و غرب ، قرار گاههای عمده عملیاتیء کربلا و نجف و... نام داشتند و بخشی از زیر مجموعه این قرار گاه ، مهندسی قرار گاه بود که نیاز های مهندسی مناطق عملیاتی و عقبه انرا پشتیبانی می نمود و یکی از اجزای آن نیز ستاد سلمان بود که طرحهای مهندسی را تهیه و نظارت می کرد . کار طراحی بیمارستان ، حمام ضد شیمیایی ، طرح سنگر و... از جمله اقدامات این ستاد بود .
3- یگانهای مهندسی – تعدادی یگان مهندسی نیز تشکیل گردیده بوده که دارای ماشین آلات و تجهیزات مهندسی بوده و صرفا وظیفه پشتیبانی تخصصی ماموریتهای مهندسی رزمی را از قبیل اجرای پل ، جاده ، خاکریز ، کانال و سنگر را بعهده داشتند .
4- بخش مهندسی یگانها – یگانهای رزمی شامل لشگر های پیاده و زرهی نیز جهت تامین نیاز های عملیاتی خود ، تعدادی ماشین آلات و تجهیزات مهندسی داشته و نیاز های محدود خود را تامین می کردند .
- نتیجه گیری
از آنجا که نبرد احتمالی آینده ، نبردی ناهمطراز در
جبهه ای گسترده با گستره کل کشور بوده که در آن خط و خاکریز مشخص و ثابت نخواهد
داشت و دامنه تهدیدات به شدت و پیچیده خواهد بود ، و با توجه به برخی برتریهای
تجهیزات و فن آوریهای دشمن ، مهندسی رزمی و دفاعی بایستی نسبت به ثبت دقیق وقایع
واقدامات مهندسی و مستند کردن آن جهت بهره گیری از تجارب دوران دفاع مقدس اقدام
نموده و همچنین متناسب با تهدیدات نوین و شرایط جدید ، بهمراه آموزش های لازم ضمن
برخورداری از تجهیزات و فنون و طرحهای لازم برخوردار بوده به نحوی که آماده انجام
ماموریت های مختلف در شرایط گوناگون سرزمینی و محیطی برخوردار گردند.
