این سناریو خطرناک است
این سناریو خطرناک است»عنوان یادداشت روز روزنامه خراسان به قلم مهدی حسن‌زاده است که در آن می‌خوانید؛جز این چیز دیگری نمی توان گفت که لطفاً فکرش را هم نکنید. بهره گیری از مابه التفاوت نرخ ارز برای افزایش یارانه، ایده ای است که روی کاغذ هم خطرناک است چه برسد به این که اجرایی هم شود.
روز شنبه خبری از سوی خبرگزاری مهر منتشر و با اظهارات توکلی نیز همراه شد که محتوای خبر این بود: ایده ای در دولت مطرح است که بر اساس آن قرار است ماهانه به هر ایرانی ۹۰هزار تومان از محل مابه التفاوت نرخ ارز دولتی و آزاد اختصاص یابد.
روز گذشته نیز وزیر صنعت، معدن و تجارت در جمع خبرنگاران با تاکید بر این که چنین موضوعی قطعی نشده است، این ایده را یکی از سناریوهای مطرح در دولت دانست. اما به دلایل متعددی که در ادامه به آن ها اشاره خواهد شد این طرح، ایده و یا سناریو آن قدر خطرناک است که نباید حتی در حد یک طرح یا ایده نیز مطرح شود.
۱ - نخستین پیامد این اقدام برای بازار آشفته حال حاضر ارز این است که دولت انگیزه مالی مستقیمی برای بالا بودن یا حتی افزایش نرخ ارز دارد. اگر هم تاکنون برخی شائبه ها و شایعه ها حاکی از تعمد دولت در افزایش نرخ ارز برای جبران کسری بودجه بود، طرح این ایده و خدای ناکرده اجرایی شدن آن شائبه ها و شایعه ها قطعیت می یابد. به همین سبب بازاری که در برابر وعده ها و تهدیدهای مسئولان دولتی برای کاهش نرخ آزاد ارز مقاومت می کرد؛ این چراغ سبز دولت پذیرای قیمت های نجومی نرخ ارز می شود قیمت هایی نجومی که آتش تورم را از آن چه که هست شعله ورتر خواهد کرد.
۲ - دومین پیامد این طرح تزریق مسکن کشنده ای به نام «نقدینگی» به پیکره اقتصاد متورم کشور است. اولویت قطعی اقتصاد ایران در شرایط کنونی و با توجه به نرخ رشد نقدینگی ۲۷درصدی و نرخ تورمی نزدیک به همین رقم، کاهش نرخ های رشد نقدینگی و تورم است.
ممکن است بخشی از مردم در واکنش به افزایش قابل توجه قیمت ها، خواستار افزایش یارانه نقدی به تناسب این افزایش قیمت ها باشند. به طور قطع بخش عمده مردم حتی بخش قابل توجهی از عموم مردم که آشنایی علمی با اقتصاد ندارند، آگاهند که تزریق بی رویه نقدینگی به بدنه اقتصاد، به مثابه نفت ریختن بر آتش تورم کنونی خواهد بود. دیری نخواهد پایید که بیشتر از آن چه با افزایش یارانه روانه جیب آن ها شده است با تورم حاصل شده از افزایش یارانه از جیب آن ها خارج خواهد شد. لذا در چنین شرایطی و با توجه به نظر صریح رهبر معظم انقلاب که در دیدار هیئت دولت با اشاره به دیدگاه صاحبنظران در خارج و داخل دولت افزایش نقدینگی را مهمترین عامل تورم دانسته اند، معلوم نیست چرا وزیر صنعت از سناریوی تشدیدکننده نقدینگی و تورم زای یارانه ارزی خبر می دهد.
۳ - ممکن است این سوال مطرح باشد که با تبدیل دلار ۲۵۰۰تومانی به ریال، درآمد ریالی دولت از محل فروش ارز در داخل افزایش می یابد. هرچند باید توجه داشت بخشی از این افزایش برای پوشش کاهش صادرات نفت پس از تحریم ها و بخشی دیگر نیز به عنوان مازاد درآمد نفت روانه صندوق توسعه ملی خواهد شد. اما ممکن است این پرسش مطرح شود که با بقیه مازاد درآمد ارزی چه باید کرد؟
با نگاهی به شرایط دشوار واحدهای تولیدی و نیاز شدید این واحدها به سرمایه در گردش، پاسخ به این پرسش مشخص خواهد شد. واقعیت این است که بخش تولیدی کشور به دلیل افزایش هزینه ها که بر اساس گزارش رسمی بانک مرکزی در فروردین امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳۴درصد بوده است، با شرایط دشواری رو به روست.
افزایش نرخ ارز، افزایش هزینه های انرژی پس از هدفمندی و رکود در نظام بانکی کشور، تامین مالی بخش تولید را با محدودیت مواجه کرده است.
در چنین شرایطی هیچ بخشی از اقتصاد به اندازه بخش تولید، سزاوار بهره مندی از مابه التفاوت نرخ ارز دولتی و آزاد نیست. اختصاص این مبالغ به بخش تولید می تواند با فاصله ای نه چندان زیاد، آثار ضدتورمی خود را نشان دهد. زیرا کاهش فعالیت بخش های صنعتی کشور باعث افزایش سرانه هزینه ثابت محصولات شده است. با فعال شدن ظرفیت های بلااستفاده تولید نیز هزینه ثابت سرانه کاهش و نرخ تمام شده محصولات تعدیل می شود.
۴ - اما یکی از منفی ترین آثار طرح فعلاً روی کاغذ پرداخت یارانه ارزی، پیامدهای سیاسی این اقدام، در فاصله زمانی کمتر از ۹ماه تا انتخابات ریاست جمهوری دهم است.
نگاهی به وقایع پس از انتخابات دور نهم ریاست جمهوری در سال ۸۸ نشان می دهد که دشمن در آستانه انتخابات از هرگونه اقدام نابخردانه نظیر توزیع پول تحت هر عنوان (چه مشروع و چه نامشروع) بهره برداری سیاسی می کند.
به احتمال زیاد جریان های سیاسی متمایل به دولت (تحت هر عنوان) یک پای انتخابات خواهند بود و فضای انتخاباتی که شاهد اقداماتی چون توزیع گسترده پول تحت عنوان یارانه ارزی می شود، ایجاد ابهام های جدی می کند به گونه ای که نتوان افکار عمومی را قانع کرد.
پس بار دیگر تاکید می کنیم این طرح، سناریو یا ایده را اجرا نکنید و حتی فکر اجرای آن را هم به ذهن خود راه ندهید و اقتصاد را دستخوش توفان های جدید نقدینگی و تورمی نکنید!
