جان کری می‌تواند راهگشا باشد؟

عنوان مقاله علی بیگدلی استاد دانشگاه  درستون سرمقاله  روزنامه تهران امروز:

باراک اوباما رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا رسما جان کری را به عنوان وزیر امورخارجه این کشور معرفی کرد. ناخودآگاه این سوال پیش می‌آید که چشم‌انداز روابط ایران و آمریکا با انتخاب کری به عنوان وزیر خارجه آمریکا چگونه خواهد بود؟ برای پی بردن به پاسخ این سوال، می‌بایستی موضوع را در دو سطح 1-ویژگی‌های شخصی جان کری و نوع نگاه او به ایران و 2- مجموعه سیاست‌های اعمالی آمریکا در قبال ایران را بررسی کرد.

جان کری به دلیل سوابق طولانی و تحصیلاتی که در حوزه روابط بین‌الملل دارد و هم اینکه چندین سال است که عضو کمیته روابط خارجه سنای آمریکاست (اخیرا هم ریاست این کمیته را برعهده داشته است) گزینه مناسبی برای تصدی پست وزارت امورخارجه این کشوراست.

 

جان کری دکترای روابط بین‌الملل دارد و با اینکه سوابق نظامی هم در پرونده کاری او دیده می‌شود اما در زمانی که نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا بود به بحث جنگ افروزی علیه ایران علاقه‌مند نبود و اعتقاد داشت که ایالات متحده آمریکا نباید درگیر جنگ تازه‌ای شود. البته این یک طرف ماجراست،‌باید در نظر داشت که کشور آمریکا دارای یک سیاست خارجه تدوین شده است که این سیاست مدون تحت تاثیر این موضوع که چه فردی متصدی جایگاه وزارت امورخارجه شود و چه سیاست‌هایی را در پیش بگیرد قرار ندارد.

 

در ایالات متحده آمریکا چهار نهاد وزارت امورخارجه، کمیته روابط خارجه مجلس سنا، وزارت دفاع و سازمان سیا در تصمیم‌گیری در زمینه سیاست خارجه آمریکا نقش دارند. ضمنا باید به این نکته هم اشاره کرد که لابی صهیونیستی هم تا حدودی در تنظیم روابط سیاست خارجه آمریکا با دیگر کشورها موثر است.

 

 درمورد سیاست اعمالی آمریکا در قبال ایران باید به این موضوع اشاره شود که با اینکه اخیرا تعدادی از نمایندگان مجلس سنا در نامه‌ای به باراک اوباما خواستار افزایش تحریم‌ها علیه ایران شدند اما با توجه به سخنان اوباما که اعلام کرده بود من مسئله هسته‌ای ایران را تا پایان دور دوم ریاست‌جمهوری‌ام حل می‌کنم می‌توان انتظار داشت با اینکه تحریم‌ها به شدت افزایش یافته است ولی دیپلماسی غیر آشکار بین دو کشور ایران و آمریکا افزایش یابد.

 

البته باید در نظر گرفت جان کری هنوز وزیر امورخارجه آمریکا نشده است و باید از جایگاه خود در مجلس سنای آمریکا دفاع کند که می‌توان پیش‌بینی کرد با توجه به فعالیت چندین ساله‌اش در سنا انتخاب وی توسط سنای آمریکا با مشکلی روبه‌رو نشود. در مورد سیاست جان کری در پست وزارت خارجه فعلا نمی‌توان اظهارنظرخاصی کرد باید منتظر بمانیم تا مذاکرات 1+5 در اواخر ژانویه برگزار شود و بعد در این زمینه اظهارنظر کرد.

 

البته تاحدی می‌توان پیش‌بینی‌های مثبتی درمورد چشم‌انداز سیاست‌های اعلانی وزارت خارجه آمریکا علیه ایران درزمان وزارت وی داشت زیرا جان کری نشان داده است که تمایل دارد مسائل بین ایران و آمریکا به شیوه دیپلماسی حل شود و حتی در سال‌های گذشته هم پیشنهاد مذاکره با ایران در مورد مسائل هسته‌ای را داده و اعلام کرده بود که من آماده هستم با مقامات ایرانی در مورد مسائل هسته ایران مذاکره کنم. منتها سیاست‌های اعلانی می‌بایستی با سیاست‌های اعمالی منطبق باشد.

 

 به این معنا که میل شفاهی به مذاکره به تنهایی کافی نیست و پیش از آن وزیر خارجه جدید آمریکا می‌بایستی چرخشی در نوع نگاه زمامداران واشنگتن نسبت به ایران به وجود بیاورد. تصویب تحریم در کنار ابراز تمایل به مذاکره ممکن است بر پیچیدگی ماجرا بیفزاید و میل طرف ایرانی برای ورود به مذاکرات جدی را کاهش بدهد. حل این موضوع یکی از مشکلات اصلی جان کری خواهد بود.